Tetkike Gelmeden Hazırlık Rehberi
Merhaba, bu metin, çeşitli ultrason tetkikleriniz öncesinde ve sırasında size rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıştır.
1. Batın (Karın) Ultrasonu
Ne İçin Çekilir? Karaciğer, safra kesesi, dalak, pankreas, böbrekler, büyük damarlar (aorta gibi) ve karın içindeki diğer yapıların değerlendirilmesi için yapılır.
Ön Hazırlık (Çok Önemli!):
- Aç Kalma: Tetkikten 6-8 saat öncesinden itibaren hiçbir şey yemeyin ve içmeyin (su dahil). Bu, safra kesesinin dolgun ve net görüntülenmesi ile gaz oluşumunun azalması için gereklidir.
- Gaz Önleyici: Doktorunuz önermişse, tetkikten bir gün önce gaz önleyici ilaç kullanabilirsiniz.
- İlaçlar: Rutin kullandığınız ilaçları (tansiyon, kalp, tiroid vb.) az miktarda su ile alabilirsiniz. Ancak şeker hastalığı ilaçları (insülin veya ağızdan alınanlar) için mutlaka doktorunuza danışın.
Tetkik Sırasında: Sırt üstü yatacaksınız. Doktor/teknisyen, cihazın probunu karın bölgenizde gezdirirken derin nefes alıp tutmanızı isteyebilir. Jel soğuk olabilir.
2. Tiroid Ultrasonu
Ne İçin Çekilir? Tiroid bezinin büyüklüğü, yapısı, nodüllerin varlığı ve karakteristiğinin değerlendirilmesi için yapılır.
Ön Hazırlık:
- Özel Bir Hazırlık Gerekmez. Tok veya aç olmanız fark etmez.
- Kıyafet: Boyun bölgesini açabilecek yakası rahat bir kıyafet (tişört, kazak vb.) giymeniz pratiktir.
- Takı: Kolye, küpe gibi takılarınızı çıkarmanız gerekebilir.
Tetkik Sırasında: Sırt üstü yatacak ve başınızı hafifçe arkaya yaslayacaksınız. Boyun bölgenize jel sürülerek inceleme yapılır.
---
3. Meme Ultrasonu
Ne İçin Çekilir? Meme dokusunun değerlendirilmesi, ele gelen kitlelerin, kistlerin incelenmesi ve mamografiye ek olarak kullanılır. Özellikle genç ve yoğun meme dokusuna sahip kadınlarda değerlidir.
Ön Hazırlık:
- Özel Bir Hazırlık Gerekmez.
- Kıyafet: Üst kısmı ayrı bir kıyafet (bluz, tişört) giymek çok daha pratiktir.
- Deodorant/Krem: Tetkik günü koltuk altına deodorant, meme üzerine losyon veya krem sürmeyin.
Tetkik Sırasında: Sırt üstü yatacaksınız, kolunuzu başınızın üzerine kaldırmanız istenecektir. Doktor/teknisyen probu her iki meme ve koltuk altı bölgenizde gezdirerek inceleme yapar.
---
4. Venöz Doppler (Renkli Doppler Ultrason)
Ne İçin Çekilir? Bacaklardaki veya kollardaki toplardamarların (ven) değerlendirilmesi için yapılır. Bacaklarda şişlik, ağrı, varis veya derin ven trombozu (pıhtı) şüphesinde istenir.
Ön Hazırlık:
- Önemli: Genellikle özel bir hazırlık gerekmez. Tok olabilirsiniz.
- Kıyafet: İncelenecek bölgeyi (bacak veya kol) rahatça açabileceğiniz kıyafetler giyin (eşofman, şort gibi).
Tetkik Sırasında: Ayakta veya yatarak yapılabilir. Bacak damarları için genellikle yatarsınız. Doktor/teknisyen, kan akımını dinlemek ve ölçmek için probu bastırarak gezdirir. Renkli ekranda damarlar ve kan akımı görüntülenir.
---
5. Üriner Sistem (Böbrek ve Mesane) Ultrasonu
Ne İçin Çekilir? Böbrekler, idrar yolları ve mesanenin değerlendirilmesi için yapılır.
Ön Hazırlık:
- Mesane Dolu Olmalı (Çok Önemli!): Tetkikten yaklaşık 1-1.5 saat önce 4-5 bardak su içiniz ve idrara çıkmayınız. Dolu mesane, arkasındaki organların (rahim, yumurtalıklar, prostat) daha iyi görünmesini sağlar ve mesane duvarının değerlendirilmesini kolaylaştırır.
- Aç Kalma: Sadece böbrekler için çekiliyorsa genellikle gerekmez. Ancak batın ultrasonu ile birlikte yapılacaksa, batın hazırlığı kuralları geçerlidir.
Tetkik Sırasında: Önce mesane dolu haldeyken çekim yapılır. Daha sonra idrarınızı yapıp boş mesane ile tekrar kısa bir değerlendirme yapılabilir.
6. Yenidoğan Kalça Ultrasonu
Ne İçin Çekilir? Bebeğin kalça eklemlerinin gelişimini kontrol etmek, doğuştan kalça çıkığı riskini taramak için yapılır. Genellikle 1. ay ile 3. ay arasında yapılması önerilir.
Ön Hazırlık:
- Bebeğin Rahat Olması: Tetkik için en ideal zaman, bebeğin tok, uykusunu almış ve huzurlu olduğu zamandır.
- Kıyafet: Altını kolayca değiştirebileceğiniz, rahat kıyafetler giydirin.
Tetkik Sırasında: Bebek yumuşak bir muayene masasında sırt üstü veya yan yatar pozisyonda tutulur. Ebeveynler bebeği sakinleştirebilir. İşlem ağrısız ve zararsızdır. Doktor, bebeğin kalçasına jel sürerek probu gezdirir.
Genel Kurallar ve Öneriler
- Tetkik Sonuçları: Ultrason genellikle anlık (reel time) bir incelemedir. Radyoloji uzmanı incelemeyi yapar yapmaz sonucu raporlar. Bu raporu alıp, tetkiki isteyen doktorunuza götürmelisiniz. Ultrason görüntülerinin yorumu mutlaka bir uzman hekim tarafından yapılmalıdır.
- Randevu: Tetkik için randevu alırken, ön hazırlık gerekip gerekmediğini bir kez daha teyit edin.
- Rahat Kıyafet: Mümkün olduğunca rahat, vücudu sıkmayan ve incelenecek bölgeyi kolayca açabileceğiniz kıyafetler giyin.
- Eski Tetkikler: Daha önceden çekilmiş aynı bölgeye ait ultrason, MR, BT gibi film ve raporlarınızı yanınızda götürün. Karşılaştırma yapılması tanıya büyük katkı sağlar.
7. Obstetrik (Gebelik) Ultrasonu
Ne İçin Çekilir? Gebelik sürecinin takibi, bebeğin (fetüs) büyüme ve gelişiminin değerlendirilmesi, amniyon sıvısı, plasenta ve rahimin incelenmesi için yapılır. Rutin taramalar (11-14 hafta, 18-22 hafta detaylı ultrason) ve ileri düzey incelemeleri kapsar.
Ön Hazırlık:
Erken Gebelik (İlk 3 ay): Mesanenin dolu olması gerekir. Görüntü kalitesini artırmak için tetkikten 1 saat önce 3-4 bardak su içip idrara çıkmamalısınız.
İleri Gebelik (3. aydan sonra): Genellikle dolu mesane gerekmez. Büyüyen rahim ve bebek, mesaneyi doğal olarak iter. Ancak plasenta (bebeğin eşi) rahim ağzına yakınsa (plasenta previa) doktorunuz dolu mesane isteyebilir.
Kıyafet: Rahat, iki parçalı kıyafetler (üst ve alt ayrı) giymek idealdir.
Tetkik Sırasında: Sırt üstü yatacaksınız. Doktor, karın bölgenize jel sürerek prob ile inceleme yapar. Bazen bebeğin pozisyonunu görmek için yan yatmanız istenebilir. Detaylı ultrasonda inceleme 20-30 dakika sürebilir.
8. Pelvik (Kadın Üreme Organları) Ultrason
Ne İçin Çekilir? Rahim, yumurtalıklar (overler) ve fallop tüplerinin değerlendirilmesi için yapılır. Myom, kist, yumurtlama takibi gibi durumlarda istenir.
Ön Hazırlık:
Abdominal (Karından) Yöntem İçin: Mesane mutlaka dolu olmalıdır. Tetkikten 1 saat önce 4-5 bardak su içiniz ve idrara çıkmayınız.
Transvajinal (Vajinal) Yöntem İçin: Tam tersine, mesanenin boş olması gerekir. Doktorunuz tetkik öncesi idrara çıkmanızı isteyecektir. Bu yöntem daha net görüntü sağlar.
Regl Dönemi: Transvajinal ultrason regl döneminde de yapılabilir, ancak doktorunuz bilgilendirmelidir.
Tetkik Sırasında:
Abdominal: Batın ultrasonu gibidir.
Transvajinal: Sırt üstü yatarken, dizleriniz bükülü pozisyonda olacaksınız. Doktor, üzerine koruyucu kılıf ve jel geçirilmiş ince bir probu vajinaya yerleştirir. İşlem genellikle ağrısızdır, hafif bir rahatsızlık hissedilebilir.
9. Skrotal (Testis) Ultrasonu ve Doppler
Ne İçin Çekilir? Testisler, epididim ve çevre dokuların değerlendirilmesi için yapılır. Ağrı, şişlik, kitle şüphesi, varikosel veya torsiyon (dönme) acil durumlarında kullanılır.
Ön Hazırlık:
Özel Bir Hazırlık Gerekmez.
Kıyafet: Rahat kıyafetler giyilmesi yeterlidir.
Tetkik Sırasında: Sırt üstü yatacaksınız. Doktor, probu skrotum (torba) üzerinde gezdirerek inceleme yapar. Renkli Doppler ile testis damarlarındaki kan akımı değerlendirilir.
10. Arteriyel Doppler (Renkli Doppler Ultrason)
Ne İçin Çekilir? Atardamarların (arter) değerlendirilmesi için yapılır. Bacak veya kollarda tıkanıklık şüphesi (periferik arter hastalığı), boyun şah damarı (karotis) darlığı, böbrek damarları gibi bölgelerdeki kan akımını ölçmek için kullanılır.
Ön Hazırlık:
Sigara İçmeyin: Tetkikten önceki en az 2-4 saat sigara içmeyin. Nikotin damarlarda büzüşmeye (vazokonstriksiyon) neden olarak yanlış sonuçlara yol açabilir.
Kafein: Mümkünse tetkik öncesi kahve, çay, kola gibi kafeinli içeceklerden kaçının.
Kıyafet: İncelenecek bölgeye uygun rahat kıyafetler giyin.
Tetkik Sırasında: Yatar veya oturur pozisyonda olabilirsiniz. Doktor, kan akımını dinlemek ve ölçmek için probu damarların üzerinde gezdirir. Boyun damarları için başınızı yana çevirmeniz istenebilir.
11. Yumuşak Doku Ultrasonu
Ne İçin Çekilir? Cilt altındaki yağ dokusu, kaslar, tendonlar (kirişler), bağlar, eklemler ve yüzeyel lenf bezlerindeki kitle, şişlik, yırtık, enfeksiyon (apse) gibi durumların değerlendirilmesi için yapılır.
Ön Hazırlık:
Özel Bir Hazırlık Gerekmez.
Kıyafet/Krem: İncelenecek bölgeyi rahatça açabileceğiniz kıyafetler giyin. Bölgeye krem vs. sürmeyin.
Tetkik Sırasında: İncelenen bölgeye göre pozisyonunuz değişir. Doktor, şişliğin veya kitlenin üzerine probu yerleştirerek detaylı inceleme yapar.
12. Pediatrik (Çocuk) Batın/Pelvik Ultrason
Ne İçin Çekilir? Çocuklarda karın ağrısı, kusma, büyüme geriliği, idrar yolu enfeksiyonu şüphesi veya doğuştan anomalilerin taranması için yapılır.
Ön Hazırlık:
Yaşa Göre Değişir:
Bebekler (0-1 yaş): Genellikle bir hazırlık gerekmez. Mümkünse tetkikten önceki 2-3 saat beslenmemesi önerilebilir.
Daha Büyük Çocuklar (1-8 yaş): Tetkikten 3-4 saat önce katı gıda alımı kesilmeli, berrak sıvılar (su, elma suyu) içebilir.
8 Yaş ve Üzeri: Yetişkinlerdeki gibi 6-8 saat aç kalması gerekebilir.
Mesane: Pelvik ultrason için mesanenin dolu olması istenebilir. Çocuğun yaşına göre tetkikten 30-60 dakika önce sıvı verilir.
Tetkik Sırasında: Ebeveynlerin yanında olması çocuğu rahatlatır. İşlem yetişkinlerdeki gibidir.
Sağlıklı günler dilerim. Unutmayın, bu bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır.
